Drents Dorp_ruimtelijke en sociale transformatie

Eindhoven is booming. Strijp is hot. Maar Drents Dorp Oost, dat tussen alle grote ontwikkelingen van Strijp S, Strijp R en Strijp T ligt, daar leek het al jaren pauze. Bewoners hadden het vermoeden dat de buurt gesloopt zou worden. En het is ook zeker geen plek waar alleen maar lieverdjes wonen. Een typische arbeidsbuurt.

In 2011 is 12N gevraagd om samen met bewoners te gaan werken aan een gebiedsvisie voor Drents Dorp Oost. Uitgangspunt was behoud van de stedenbouwkundige structuur en in principe ook van de woningen. Met die boodschap ging 12N de wijk in.

Drents Dorp is een van de twee wijkvernieuwingsgebieden in het district Strijp. Het gebied bestaat voor het grootste deel uit arbeiderswoningen die tussen 1925-1930 gebouwd zijn door Philips. Toen Philips wegtrok, raakte de buurt in een neerwaartse spiraal. Werkeloosheid, criminaliteit, anonimiteit en problemen achter de voordeur, Niet alleen de huizen hadden aandacht nodig. Ook de mensen die er woonden.

Groot onderhoud

Geen massale inspraakavonden in anonieme zaaltjes. Maar gewone gesprekken, met mensen uit je eigen straat, bij een van je buren thuis. Dat is de Tupperware-methode – die 12N ontwikkelde. Een laagdrempelige, snelle manier om met bewoners in gesprek te raken over de staat van hun woningen en buurt. Wat wil je wel, wat wil je niet, welke keuzes maken we gezamenlijk als het gaat over groot onderhoud van de buurt? Dichtbij, met korte, heldere verslagen, een snelle besluitvormingen en maximaal drie keer overleg. Mensen met elkaar verbinden, en vervolgens hun wensen vertalen: na driekwart jaar lag er een sociaal ruimtelijk plan op tafel.  In samenspraak met meer dan de helft van het totale aantal bewoners werden de ambities én afspraken voor de aanpak van de woningen, de buitenruimte en de sociale samenhang in de buurt beschreven. Daarin toonden buurtbewoners zich realistisch. Geen paleizen en gouden kranen, maar wél keuzevrijheid: openslaande tuindeuren of toch een toilet boven, en gezandstraalde gevels in plaats van nieuwe kozijnen.

Het groot onderhoud in Drents Dorp zit er inmiddels op. De meerderheid van de buurtbewoners is dik tevreden. Men kijkt terug op een weliswaar ingrijpend onderhoud, maar met veel waardering voor de manier waarop de woningcorporatie via 12N de bewoners betrok bij het proces.

Sociale cohesie

Toen Philips wegtrok uit Strijp, raakte Drents Dorp niet alleen een werkgever, maar ook een rode draad in haar bestaan kwijt. Dat had grote consequenties. Van een buurt waar veel mensen werkten, elkaar kenden en voor elkaar zorgden, veranderde Drents Dorp in een anonieme plek met veel werkeloosheid en anonimiteit. Hoe geef je zo’n buurt, die door de woningcorporatie als ‘op zichzelf’ ervaren wordt, een sociale impuls? Dat vraagt om een out of the box strategie.

Anemoon Geurts van Moon|en|co bedacht in nauw overleg met 12N de Drents Dorp Angels. Drie meiden uit de creatieve industrie, met alle drie hun eigen expertise (fotografie/theater, vormgeving en illustratie/schrijven) trokken de buurt in . Ze daagden bewoners uit, om, soms letterlijk, over de drempel van hun voordeur te stappen. Met veel enthousiasme en creativiteit zette het drietal tientallen projecten op. Theatervoorstellingen voor en door bewoners, een festival over de meest geliefde én gehate bewoners van de buurt (huisdieren), etentjes, en een jaarlijkse deelname aan hét evenement van Eindhoven: Dutch Design Week. Met in de buurt gemaakte producten. Een succesvolle aanpak: de sociale cohesie groeide in een paar jaar tijd sterk. De rol van de Angels veranderde langzaam van sturend naar ondersteunend. Inmiddels is er een volwaardig en groot team aan vrijwilligers, dat zelf de kar trekt in een groot aantal succesvolle activiteiten.

Social design – ook wel co-creatie –  is nog steeds een onderdeel van het programma in de buurt. Design en cultuur, gebaseerd op de verhalen, wensen en mensen in de buurt, benadrukken de eigenheid en identiteit van Drents Dorp. Mensen gaan anders kijken; naar zichzelf en hun talenten, maar ook naar hun buurt en woonomgeving. Via social design slaagde Drents Dorp erin de aansluiting met de ontwikkelingen op Strijp S, R en T te maken. Op geheel eigen én eigenzinnige wijze uiteraard.

Ontmoetingsplek: het Drents Dorp Hoofdkwartier

Ruimte en sociaal komen samen in het Drents Dorp Hoofdkwartier. Na signalen van bewoners onderzocht 12N de mogelijkheid voor een ontmoetingsplek voor de buurt. De keuze viel al snel op een ongebruikelijke locatie: pal onder het viaduct bij de entree van de wijk, lokaal bekend als het ‘Strijps Bultje’. Ontwerper en buurman Piet Hein Eek kreeg opdracht het pand te bouwen. Het Hoofdkwartier werd een sfeervol pand, gemaakt van sloopkozijnen, licht en gezellig en vrijwel elke dag open. Daarmee transformeerde een naargeestige, donkere plek onder het viaduct tot het levendige, kloppende hart van Drents Dorp.
Het idee om van deze rotte plek juist een pareltje in de wijk te maken past in de lijn van werk van 12N. Grote effecten op de leefbaarheid door fysiek kleine ingrepen.

Toekomst

De gecombineerde aanpak van fysieke en sociale vraagstukken in Drents Dorp, heeft een beweging in de buurt op gang gebracht die inmiddels landelijk de aandacht trekt. Van een wijk in een neerwaartse spiraal, laat de buurt nu zien hoe de gepolitiseerde ‘participatiemaatschappij’ er in de praktijk uit kan zien. Drents Dorp is nog steeds die eigenwijze volksbuurt met een rauw randje. Maar nu trots, vol eigen initiatief en zorgend voor elkaar. 12N legde samen met andere partners de bouwstenen voor een toekomst waarbij bewoners het heft in eigen hand nemen.

In opdracht van: Woonbedrijf
In samenwerking met: Moon|en|co
Periode: 2012-2015