OE OE OE

Dit jaar ben ik bij de OE beland. Een prachtige letter. Een klank die in heel veel landen door de U wordt ingepikt, maar die eigenlijk een eigen plek in het alfabet verdient. Ik was in mei op familiebezoek in Oeganda. En in juni, net als elk jaar, even op theaterfestival Oerol. Maar de échte OE dit jaar start komende maandag, als ik voor een periode van ach weken vertrek richting Oekraïne.

Ik ben samen met zeven andere ontwerpers uit Amerika, Europa en Azië uitgenodigd om deel te nemen aan een project over Mariupol aan de Zwarte Zee. Mariupol ligt in de regio Donetsk, precies tussen De Krim en het oostelijk deel van Oost-Oekraïne.
Is het daar rustig? Nee, niet helemaal, er zijn hier en daar nog steeds gevechten.
Kan ik daar zonder visum naar toe? Ja, dat wel.
Is het gevaarlijk? Niet als je goede begeleiding van de organisaties daar hebt.
Vind ik het spannend? Nee, niet in de zin van ‘risico voor lijf en leden’. Wel wat dit acht weken durende project gaat brengen. Voor de mensen in Mariupol en voor mij.

Wat ga ik daar dan doen?
Tja. Dat is een lastige vraag.
De organisatie die me heeft gevraagd is Izolyatsia. Een onafhankelijk platform voor culturele initiatieven. De vraag die zij stellen gaat over planning en ruimtelijk denken in een tijd van spanning en dreiging. De vraag is sterk politiek geladen, maar ze zijn niet op zoek naar een puur politiek antwoord. ‘In een situatie die we kenmerken als een tijd zonder oorlog, maar ook zonder vrede, zijn we op zoek naar nieuwe inzichten en antwoorden.’ zo geeft Izolyatsia aan. ‘We zien geen militaire of politieke oplossing voor de extreem onzekere situatie waarin miljoenen mensen nu leven. Via dit project hopen we dat we in de stad Mariupol met creatieve ruimtelijke denkers een ander inzicht ontwikkelen.’

Saillant detail: twee jaar geleden zat Izolyatsia nog in de oostelijke stad Donetsk, in een prachtig oud verbouwd fabriekspand. Daar zijn ze door de pro-Russische rebellen uit verdreven, waarna ze direct naar Kiev zijn vertrokken en daar hun activiteiten hebben doorgezet.

Het fascineert mij al jaren dat wij kijken naar een oorlogsgebied op tv, en dat we denken dat het alleen op televisie is, dat die situatie bij een andere wereld hoort. Zo ook nu over Oekraïne. Maar precies drie jaar geleden liepen duizenden Nederlanders in een hossende oranje stoet door het gloednieuwe vliegveld van Donetsk. Toen was het even ‘ons oranje, ons Europa, en ons Europees kampioenschap voetbal’. Het vliegveld is inmiddels totaal verwoest. En we beschouwen Oekraïne dan maar als een land ver weg.
Het is treurig om te zien hoe we ons dan terugtrekken en de andere kant op kijken. Terwijl daar de noodzaak tot verbinding groot is. Voor de Oekraïners maar ook voor ons.

Wij kunnen er vermoedelijk veel leren. Mijn ervaring is dat er dan door mensen soms keiharde maar wel heel pure en eerlijke keuzes gemaakt worden over leven en toekomst. Ik hoop daar een iets van te mogen ervaren.
Terwijl ik vooralsnog het land alleen maar kennen via de media probeer ik me toch een voorstelling te maken. Hoe leef je daar? Hoe werk je daar? Wat houdt de mensen bezig? Wat vraagt het van een woonomgeving of een woning? Je school? De buitenruimte? En wat kun, of beter gezegd, wat moet je daar doen als stedenbouwkundige of architect? Maandag aanstaande ga ik het zien.

Oekraïne. Ik zal het land en de cultuur moeten leren begrijpen. Ik zal mensen moeten leren kennen. En zij zullen mij moeten het vertrouwen moeten geven. En dat in een periode van acht weken… Een avontuur met veel vraagtekens en hopelijk hier en daar ook een groot uitroepteken. En ik zie er ongelofelijk naar uit, en zal er zo nu en dan iets over plaatsen.

En daarna dan weer?
Misschien heeft iemand nog een leuk project in Oezbekistan?
Nee, dan werk ik gewoon verder aan de projecten in Nederland die ik deze periode een beetje los moet laten of iets meer van een afstand moet regelen. Zoals de aanbesteding en voorbereiding voor de bouwaanvraag van een woning in Sint Oe… Oe… Oedenrode.